Ses kısıklığının cerrahi tedavisi fonocerrahi olarak bilinen yöntemlerle yapılır. Fonocerrahi fonksiyonel cerrahidir.

Tüm yaklaşımlar hastanın sesini daha iyi hale getirmeyi amaçlar. Ünlü foniyatrist Kotby ‘Fonocerrahi, fotocerrahi değildir’ sözleriyle bu gerçeği açıklamıştır. Fonocerrahide en çok özen gösterilmesi ve korunması gereken doku, ses telinin üzerini örten mukoza adı verilen ıslak deridir. Mukoza, ses telinin (fonksiyon gören) organıdır.

Yapı, davranıştır. Fonocerrahi, aslında sağlıklı ve etkin davranışı sağlamak için yapıya yapılan müdahaledir. Yapı işleyişe uyum sağlar ve bunun anlamını kavrayabilmek için fizikteki dinamik sistemleri hatırlamak lazımdır. Dinamik sistemin işleyişine uygun olmayan yapılandırma, fonksiyona engeldir. Sistem kendi iç dinamikleri ile zamanla çıkış yolu bulacaktır veya fonksiyon kaybına uğrayacaktır. Dolayısıyla fonocerrahi, bir anlamda hareketli dokunun makro ve mikromimarisinin fizik kanunları gözetilerek değiştirilmesidir.

Fonksiyonu düzeltmek için yapılan bir cerrahi sonunda fonksiyon bozulursa cerrahi amacından sapmış demektir. Örneğin stripping denilen bir yöntemde tüm ses teli mukozası soyulur. Bu yöntem tip1 kordektomi adı ile malign erken evre ses teli tümörlerinin tedavisinde kullanılmaktadır, ancak kötü huylu olmayan dokuların çıkarılması için gereğinden fazla doku çıkarılması anlamına gelir. Stripping sonrasında ses telinin üzerinde beyaz fakat hareketsiz bir yara izi gelişir. Bu yara izi ses teli titreşimi sırasında hareketsiz kalır bu durum kalıcı ses kısıklıklarına sebep olabilir. Ses tellerinin ameliyattan bir ay sonra düzgün ve beyaz renkli (!) görülmesinin eğer ses hala kısıksa başarılı bir sonuç olarak ifade edilmesi uygun değildir. Ses telinde oluşturulan yara izinin tedavisi çok güçtür.

Eğer kötü huylu bir kitlenin çıkarılması söz konusu ise birincil amaç, kitleyi güvenli sınırlar içinde çıkarmak; başka bir deyişle bedenden kanserli dokuyu uzaklaştırmaktır. Cerrahi çıkarma işlemi bittiğinde cerrahi sahanın hastanın sonraki hayatında en fonksiyonel olabilecek haline kavuşması için rekonstrüksiyon uygulanır. Rekonstrüksiyon yapılırken de fonocerrahi prensipler göz önünde bulundurulur.